• Súng bắn tốc độ là thiết bị chuyên dụng của Cảnh sát Giao thông (CSGT) được sử dụng phổ biến không chỉ tại Việt Nam mà còn trên rất nhiều nước khác. Thiết bị này giúp CSGT có thể biết được phương tiện đang di chuyển có vượt quá tốc độ cho phép hay không chỉ bằng một lần… bắn!
• Nếu là người thường xuyên di chuyển trên những đoạn đường quốc lộ, chắc hẳn bạn đã từng nhìn thấy súng bắn tốc độ. Có lẽ đây là chiếc súng duy nhất bắn không đau nhưng lại khiến người bị bắn mất tiền. Đã bao giờ bạn tự hỏi chiếc súng bắn tốc độ hoạt động như thế nào để có thể ghi được hình ảnh sắc nét với tốc độ chuẩn xác? Bài viết này sẽ tổng hợp thông tin để giải đáp được câu hỏi trên.
• Vốn là người lười đọc những thứ “đau đầu”, tôi sẽ cố gắng lọc thông tin và truyền tải lại một cách dễ hiểu nhất tới độc giả.

Các loại súng bắn tốc độ

• Trước tiên, chúng ta cần hiểu về các loại súng bắn tốc độ và nguyên lý hoạt động của các loại súng radar (Radio Detection and Ranging) và sung laser.
• Cho tới tận giữa thập kỷ 70 của thế kỷ trước, CSGT vẫn sử dụng loại súng radar X-Band (tần số 10.535 GHz). Tuy nhiên nó đã bị loại bỏ do dễ bị phát hiện và thay thế bằng K-Band vào năm 1976, thiết bị này hoạt động từ tần số 24.05 – 24.25 GHz. Tới năm 1989, thiết bị mới là Ka-Band chuyển sang hoạt động ở tần số 33.4 và 36.0 GHz. Sau đó, loại súng bắn tốc độ Laser cũng được giới thiệu.
• Trên thực tế, CSGT sẽ không cần thay đổi súng bắn tốc độ nếu như các nhà sản xuất thiết bị phát hiện máy bắn RD (Radar Detector) không nâng cấp sản phẩm của mình. Cuộc rượt đuổi giữa CSGT với súng bắn tốc độ và các công ty sản phẩm RD giống như cuộc đuổi bắt giữa Tom & Jerry, thậm chí CSGT đã có những thiết bị phát hiện ra xe có gắn RD hay không.

Máy bắn tốc độ ô tô và kiến thức cần biết về súng bắn tốc độ của CSGT1

Súng bắn tốc độ radar hoạt động như thế nào?

Súng bắn tốc độ không phải thiết bị quá “thần thánh”, nó chỉ đơn giản là một thiết bị thu – phát tín hiệu radio. Nó sẽ làm dao động dòng điện, khiến cho điện áp lúc cao lúc thấp trong một tần số cố định, từ đó sinh ra một năng lượng điện tử. Khi dòng điện dao động, năng lượng đó sẽ phát tán trong không gian dưới dạng sóng điện từ.

Súng radar cầm tay.

• Thiết bị phát thường có bộ khuếch đại để tăng năng lượng điện từ và một ăng-ten để phát tán. Trong khi đó thiết bị thu sẽ thu tín hiệu từ ăng-ten và chuyển tín hiệu thành dòng điện.
• Các radar sử dụng sóng radio có thể phát hiện và quản lý nhiều đối tượng, chức năng đơn giản nhất là thông báo khoảng cách tới vật thể nhất định. Để làm được điều đó, thiết bị radar phát ra một sóng radio tập trung và sau đó phân tích sự phản hồi. Nếu có một đối tượng chắn đường sóng radio đó, nó sẽ phản hồi lại một số các năng lượng điện từ đó và sóng radio sẽ quay ngược trở lại về thiết bị radar. Sóng radio được truyền trong không khí theo một tốc độ cố định, vì vậy thiết bị radar này có thể tính toán được khoảng cách tới một đối tượng dựa trên thời gian cần thiết để tín hiệu radio đó quay trở lại.
• Bên cạnh đo khoảng cách, người ta còn có thể dùng radar để đo tốc độ của một đối tượng dựa trên nguyên lý có tên Doppler shift. Hiểu một cách đơn giản về nguyên lý này là súng radar sẽ gửi tín hiệu viba (microwave) ra, khi tín hiệu gặp xe “bị bắn” sẽ quay ngược trở lại với súng. Nếu xe của bạn di chuyển thì tín hiệu gửi ra và được trả về sẽ giúp súng có thể tính toán theo nguyên lý Doppler shift để biết xe đang chạy ở tốc độ bao nhiêu km/h.
• Tương tự như sóng âm, sóng radio sử dụng tần số nhất định và số các dao động tính trong một đơn vị thời gian. Khi cả súng bắn tốc độ và ô tô cùng đứng yên thì tín hiệu nhận ề có cùng tần số với tín hiệu gốc. Nhưng khi xe di chuyển, mỗi phần của tín hiệu radio sẽ được phản hồi tại một điểm khác nhau trong không gian, từ đó làm lệch pha bước sóng do thay đổi tần số.
• Để tính toán đạt độ chính xác cao, tín hiệu gửi đi phải đủ mạnh để khi gặp xe di chuyển có thể quay ngược trở lại súng bắn tốc độ.

Có hai loại radar: Radar tĩnh và Radar động.

• Radar tĩnh cần dùng tại vị trí cố định, có thể là trong ô tô hoặc có giá để chân. Những chiếc ô tô lắp đặt loại này thường được đỗ ở ven đường để bắn tốc độ các xe di chuyển trên tuyến.
• Súng bắn tốc độ được sử dụng tại Việt Nam nhằm đảm bảo an toàn giao thông đa phần là loại tĩnh, có thể chụp hình theo băng K và băng Ka.
• Loại thứ hai là súng di động, có thể bắn tốc độ ngay trên một chiếc xe đang di chuyển cùng với xe của bạn. Loại này trên các xe tuần tra của CSGT Mỹ đều được trang bị.
• Cách tính tốc độ của loại này có chút khác là súng di động sẽ kết nối với hệ thống đo tốc độ trên xe tuần tra sau đó so sánh với tốc độ thu được, từ đó đưa ra tính toán về tốc độ của xe bị bắn.

Khoảng cách có thể “bắn” là bao xa?

• Khoảng cách mà súng có thể đo được tốc độ của xe di chuyển phụ thuộc vào sóng viba mạnh hay yếu. Tuy nhiên do phục vụ trong việc tuần tra kiểm soát giao thông đơn thuần nên súng bắn tốc độ thường hoạt động yếu hơn nhiều so với hệ thốn radar quân sự, do súng càng mạnh thì giá tiền càng lớn.
• Nhìn chung khó có thể nói chính xác khoảng cách bắn của súng radar là bao xa, tuy nhiên ta có thể hiểu nó phụ thuộc vào một số yếu tố: Độ mạnh của sóng viba và hệ số phản hồi của xe bị bắn. Hệ số phản hồi phụ thuộc vào hình dáng và kích thước của chiếc xe nên nếu chiếc xe bị bắn có kích thước nhỏ thì hệ số phản hồi nhỏ, khi đó khoảng cách để súng có thể bắn tốc độ và nhận được phản hồi giảm xuống.
• Đó cũng là lý do súng bắn tốc độ đôi khi có thể đo được tốc độ của những chiếc xe container cách xa 1km nhưng lại không thể bắn được tốc độ của xe du lịch cách đó 500m.

Súng bắn tốc độ laser.

• Súng laser đo tốc độ dựa trên thời gian phản hồi của ánh sáng thay vì nguyên lý thay đổi Doppler shift. Nó tự động tính toán được khoảng thời gian để ánh sáng chạm tới xe đang di chuyển và sau đó quay ngược trở lại. Ánh sáng từ súng bắn tốc độ laser di chuyển nhanh hơn nhiều so với âm thanh (khoảng 30cm một nano-giây).
• Khi tiến hành bắn, súng sẽ phóng ra một chún rất ngắn tia laser đỏ và đợi phản hồi lại từ chiếc xe. Dựa vào số nano-giây cần thiết để tia laser đi và về, sau đó chia con số tìm được cho 2, máy sẽ biết khoảng cách từ nó tới chiếc xe.
• Nếu khẩu súng đo thực hiện động tác trên trong 1000 lần/giây thì nó có thể tính ra được khoảng cách giữa mỗi lần đo và sau đó tính ra được tốc độ của chiếc xe. Bằng cách thực hiện vài trăm lượt đo trong khoảng 1/3 giây, độ chính xác sẽ rất cao.
• Ưu điểm của súng laser là kích thước của hình chóp tạo ra do ánh sáng của khấu súng rất nhỏ, điều đó cho phép khẩu súng ngắm thẳng vào một chiếc xe cụ thể. Khẩu súng laser này cũng rất chính xác.
• Nhược điểm của súng là CSGT sẽ phải cầm và nhắm bắn thay vì đặt nó tại một vị trí cố định, giống như súng radar.

Tỉ lệ bắn chính xác có phải là 100%?

• Mỗi thiết bị bắn tốc độ điều được kiểm định độ chính xác và dán tem kiểm định bởi cơ quan chức năng, tuy nhiên súng bắn và người vận hành đều có thể mắc sai lầm khi thực hiện. Khi gặp tình trạng tầm bắn bị chắn bởi vật cản, nhiễu RFI, lỗi cosin hoặc nhiễu thiết bị đều có thể dẫn tới việc báo cáo tốc độ sai.
• Dù sao con số sai sót vẫn ở mức có thể chấp nhận được cho một thiết bị được sử dụng để đảm bảo an toàn giao thông. Một số máy bắn hiện đại thời nay còn có thêm tính năng Same Lane giúp định vị cùng một đối tượng trên đường và Fastest Speed giúp tìm xe di chuyển với tốc độ nhanh nhất so với những xe khác đi cùng nó.

Nguồn: Theo Tuấn Anh (Trí Thức Trẻ) Bí mật máy bắn tốc độ

Các kiểu bắn tốc độ

Lắp máy cố định

Máy có thể được đặt trong các thành phố lớn hoặc treo trên những chiếc cầu nơi có điểm giao nhau có phương tiện qua lại trên đường. Máy bắn tốc độ cố định có thế ghi lại được tốc độ của xe bởi nó được trang bị hệ thống cảm biến điện tử được lắp đặt nổi trên mặt đường. Khi 1 chiếc xe lăn bánh qua, đèn tín hiệu điện từ của máy sẽ sáng lên. Nếu tốc độ của xe cao hơn tốc độ giới hạn máy sẽ tự động chụp lại được hình ảnh vi phạm của xe tại thời điểm đó.

“Bắn từ cây trứng cá”

Các đồng chí cảnh sát giao thông sẽ ngồi cố định ở một điểm thuận lợi, hơi khuất, có tầm nhìn xa. Vì súng sử dụng ánh sáng hồng ngoại nên yêu cầu là trên suốt đường đi của nó không được có một chướng ngại nào. Địa điểm ngồi có thể thay đổi, tuy nhiên các bác tài vẫn có thể phát hiện ra và phòng tránh nhờ cập nhật thông tin liên tục về các điểm nóng này.

“Vừa chạy vừa bắn”

Vừa chạy vừa bắn là một trong những kiểu bắn mà các đồng chí cảnh sát giao thông vẫn thường sử dụng với loại máy LaserCam III đời mới. Máy không cần phải gắn cố định mà có thể bắn di động bằng cách lắp trên xe tuần tra. Máy có trang bị GPS để xác định tốc độ di chuyển của súng, nên có thể bắn cả xe xuôi chiều và ngược chiều. Ngoài ra máy còn có thể ghi lại cả tọa độ bắn để làm bằng chứng. Máy có độ nhạy sáng cao nên có thể bắn cả buổi tối mà hình ảnh vẫn rất rõ nét. Với kiểu bắn này thì khó đỡ vì không thể biết các bác cảnh sát giao thông đến từ hướng nào.

3. Tuân thủ luật giao thông

Để không phải rơi vào kiểu bắn nào và hạn chế tối đa nguy hiểm cho mình và cho người khác, các bác tài không còn cách nào khác là nên chấp hành nghiêm chỉnh luật giao thông.

Súng bắn tốc độ phát hiện lỗi

• – Đi đúng tốc độ quy định bởi luật giao thông trong nội đô, ngoại thành.
• – Tập thói quen lái xe từ tốn, quan sát đồng hồ đo tốc độ xe để kịp thời điều chỉnh chân ga.
• – Chú ý các biển báo giới hạn tốc độ hai bên đường. Gần đây có khá nhiều biển hạn chế tốc độ được dựng lên trên các quốc lộ. Nhiều lái xe đã bị cảnh sát giao thông dùng súng “bắn tốc độ” và bị phạt một cách oan uổng chỉ vì không kịp đối phó với những biển báo dựng lên một cách hết sức đột ngột, thậm chí như nhằm “giăng bẫy”.
• – Cập nhật thông tin các tuyến đường giao thông quan trọng thường xuyên bị bắn tốc độ để tránh “ăn đạn”.
• – Không nên chủ quan, mất kiên nhẫn mà vượt xe khác trên đoàn đường hạn chế tốc độ bởi vì bạn có thế bị “chộp” vào lúc không ngờ.
• –  Nâng cao cảnh giác cả đêm lẫn ngày vì súng bắn tốc độ có thể hoạt động dù trời tối. Do đó các bác tài đừng thấy đường trăng thanh gió mát mà vi vu quá trớn.
• – Mặc dù trên thì trường cũng đã xuất hiện nhiều loại máy phát hiện bắn tốc độ nhưng cảnh sát cũng có những công nghệ tối tân cho riêng mình, đó là thiết bị dò máy phát hiện súng bắn tốc độ, cho nên cũng khó lòng thoát được.

4. Mức xử phạt đối với ô tô vi phạm tốc độ

Theo nghị định số 171/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, đường sắt, với nhiều sự điều chỉnh mức phạt cho các vi phạm giao thông. Dưới đây là các mức phạt dành cho lỗi chạy quá tốc độ cho phép đối với ô tô, xe máy.

Đối với mô tô – xe máy

• – Phạt tiền từ 100.000 đến 200.000 đồng nếu điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 5km/h đến dưới 10km/h;
• – Phạt tiền từ 500.000 đến 1.000.000 đồng nếu điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 10 km/h đến 20 km/h;
• – Phạt tiền từ 2.000.000 đến 3.000.000 đồng nếu điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định trên 20 km/h.

Chú ý: Theo quy định trên, nếu người điều khiển mô tô, xe máy và các xe tương tự vượt quá tốc độ quy định nhưng tốc độ vượt quá dưới 5km/h thì không bị xử phạt hành chính. Hành vi này tuy vi phạm nhưng chưa đến mức bị xử phạt hành chính.

• – Phạt tiền từ 600.000 đến 800.000 đồng nếu điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định từ 05 km/h đến dưới 10 km/h
• – Phạt tiền từ 2.000.000 đến 3.000.000 đồng nếu điều khiển chạy quá tốc độ quy định từ 10 km/h đến 20 km/h
• – Phạt tiền từ 4.000.000 đến 6.000.000 + Giữ GPLX 1 tháng đồng nếu điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định trên 20 km/h đến 35 km/h

Xem thêm: Máy định vị cầm tay